Pólitískar áherslur

Menning og listir hafa ómetanlegt gildi og því ber að efla forsendur fyrir listum og menningu sem eiga að vera aðgengilegar öllum í samfélögum okkar. Miklar breytingar hafa átt sér stað bæði á Norðurlöndum og heiminum öllum frá því að síðasta samstarfsáætlun í menningarmálum var samþykkt árið 2020. Nýrri samstarfsáætlun er ætlað að vera liður í því að mæta sameiginlegum áskorunum og skapa samlegðaráhrif með aðgerðum þvert á fagsvið.

Norðurlönd eru í fararbroddi á heimsvísu á sviði menningarlegra og skapandi greina. Áfangaskýrsla um Framtíðarsýn okkar 2030 sýnir þó að dregið hefur úr innflutningi menningarafurða frá öðrum norrænum löndum.

Norræna ráðherranefndin, 2023, „NORÐURLÖND – sjálfbært og samþætt svæði?“

Norrænt samstarf mun mæta þessu með auknum hreyfanleika og kynningu á norrænum listum og menningu alþjóðlega. Samkeppnishæft, sýnilegt og skapandi menningarsamstarf á að styrkja atvinnutækifæri norrænna menningaraðila á Norðurlöndum sem og utan þeirra, stuðla að þróun og nýsköpun og vekja athygli á norrænum listamönnum og menningaraðilum á alþjóðavettvangi. Samstarf við listamenn og menningaraðila á grannsvæðum Norðurlanda, meðal annars í Eystrasaltsríkjunum, á Norðurskautssvæðinu og í Úkraínu, á að stuðla að hæfniþróun og uppbyggingu tengslaneta.

Á tímum þegar aðstæður og forsendur þeirra sem starfa við menningu og fjölmiðla breytast vegna stafrænnar þróunar, áhrifa stóru tæknifyrirtækjanna og gervigreindar eiga Norðurlönd að vinna í sameiningu að þeim áskorunum og tækifærum sem stafræn þróun hefur í för með sér. Um þessar áskoranir var meðal annars fjallað í tillögum norrænnar hugveitu um áhrif tæknirisanna á lýðræðislega umræðu.

Norræna ráðherranefndin, 2023, Norræn nálgun á lýðræðislega umræðu á tímum samfélagsmiðla: Tilmæli frá norrænu hugveitunni um tækni og lýðræði

Samstarf í tæknimálum á að stuðla að því að því að Norðurlönd verði samþætt tækni- og lýðræðissvæði.

Norrænt samstarf í menningarmálum miðast við að allir hafi jöfn tækifæri til þess að taka þátt. Rannsóknir sýna að kyn, félagshagfræðileg staða, menntunarstig og landfræðileg staðsetning hafa áhrif á þátttöku í menningarlífi, einnig hjá börnum og ungu fólki.

Kulturanalys Norden, 2023, Delaktighet i kulturlivet i Norden

Lista- og menningarlíf, sem einkennist af jafnrétti, er laust við mismunun og er öllum aðgengilegt, styrkir samþættingu á Norðurlöndum.

Heimsfaraldur kórónuveiru hafði mikil áhrif á norrænt menningarlíf. Skilyrði listamanna og menningaraðila til þess að skapa, iðka og miðla list og menningu voru mjög skert.

Kulturanalys Norden, 2023, Kultursektorn efter covid-19-pandemin

Meðal annars sýna rannsóknir að tekjur fréttamiðla drógust saman á sama tíma og áhugi almennings á fréttum jókst.

Nordicom, 2021, Covid-19 och de nordiska nyhetsmedierna

Einnig má sjá tengsl á milli almennrar ólgu í samtímanum og breyttra venja þegar kemur að menningu og fjölmiðlum. Þess vegna mun öflugt og þróttmikið samstarf á sviði menningar- og fjölmiðlamála gera Norðurlönd betur í stakk búin að takast á við krísur og samfélagsbreytingar.

Norræna ráðherranefndin um menningarmál hefur samþykkt markmið og undirmarkmið fyrir tímabilið 2025–2030. Hinar pólitísku áherslur vísa veginn í öllu norrænu samstarfi á sviði menningarmála. Fagsviðið mun útfæra verkefni og aðgerðir í samræmi við markmiðin.