MENU
Norðurlönd eiga að verða sjálfbærasta og samþættasta svæði í heimi árið 2030.
Þetta er kjarninn í framtíðarsýn Norrænu ráðherranefndarinnar sem forsætisráðherrar Norðurlanda samþykktu í ágúst 2019.
COVID-19-faraldurinn hefur valdið nýjum áskorunum á Norðurlöndum og um allan heim og bregður einatt fyrir á öllum fagsviðum. Norrænt samstarf er mikilvægt til að skapa efnahagsbata sem er í senn vistvænn og félagslega sjálfbær, einnig til að knýja áfram græn umskipti og auðvelda markvissari miðlun reynslu af samfélagslegum viðbúnaði.
Til þess að framtíðarsýnin verði að veruleika verða þrjú stefnumarkandi áherslusvið í starfi Norrænu ráðherranefndarinnar á næstu fjórum árum: Græn Norðurlönd, samkeppnishæf Norðurlönd og félagslega sjálfbær Norðurlönd.
Parísarsamkomulagið og heimsmarkmið SÞ um sjálfbæra þróun vísa veginn og Norðurlönd eiga að vinna af meiri metnaði og hraðar en umheimurinn.
Til þess að það takist voru allar fagráðherranefndir, norrænar stofnanir og Norðurlandaráð beðin um að leggja fram tillögur um verkefni og áherslur. Þá var gert meira en nokkurn tíma fyrr til að leita samráðs hjá borgaralegu samfélagi og atvinnulífi á Norðurlöndum.
Afraksturinn er framkvæmdaáætlun Norrænu ráðherranefndarinnar sem hér liggur fyrir um starfið á næstu fjórum árum, en hún byggist á tólf markmiðum sem tengjast hinum stefnumarkandi áherslum. Áætlunin tilgreinir hverju norrænt samstarf á að hafa áorkað fyrir árið 2024 og hvernig ráðherranefndin stuðlar að því með því að:
Hátt er stefnt en til þess að missa ekki marks verður starfinu fylgt stöðugt eftir með vísum sem sýna hvernig Norðurlöndum í heild miðar í átt að því að verða sjálfbærasta og samþættasta svæði heims, sem sýna almenn áhrif af starfi Norrænu ráðherranefndarinnar og árangur af einstaka aðgerðum ráðherranefndarinnar.
Unnið verður á virkan hátt með aðkomu borgaralegs samfélags og atvinnulífsins að framkvæmd áætlunarinnar, með myndun tengslaneta en einnig með stöðugu opinberu samráði.
Framkvæmdaáætlunin á einnig að efla starf Norrænu ráðherranefndarinnar að sjálfbærri þróun, jafnrétti, réttindum barna og sjónarmiðum ungs fólks. Alþjóðastarfið verður markvissara en það snýst um sjálfbærar lausnir og sameiginleg gildi okkar í Norðvestur-Rússlandi, á norðurslóðum, í Eystrasaltslöndunum, meðal nágranna okkar í vestri og á heimsvísu.
Norræna ráðherranefndin mun framkvæma áfangamat á framtíðarsýninni á miðju tímabili árið 2022 en þá fá forsætisráðherrar Norðurlanda fyrstu stöðuskýrsluna. Að því búnu ráðgerir Norræna ráðherranefndin að skila lokaskýrslu um vinnuna að framtíðarsýninni árið 2024.
Fram til ársins 2024 mun Norræna ráðherranefndin:
Stefnumarkandi áhersla á Græn Norðurlönd tengist aðallega eftirfarandi heimsmarkmiðum Sameinuðu þjóðanna um sjálfbæra þróun. Einnig tengist hún stefnumarkandi markmiðum Parísarsamkomulagsins um að sporna gegn loftslagsbreytingunum.
Loftslagsbreytingarnar eru ein helsta áskorun mannkynsins. Eigi jarðarbúar að ná tökum á hlýnun jarðar í samræmi við það sem löndin skuldbundu sig til með Parísarsamkomulaginu er þörf á samstarfi og pólitískri forgangsröðun. Forsætisráðherrar Norðurlanda hafa samþykkt norræna yfirlýsingu um kolefnishlutleysi en þar segir að Norðurlönd verði að vinna að kolefnishlutleysi innanlands og alþjóðlega. Forysta Norðurlanda er mikilvæg í þeim græna bata sem þörf er á kjölfar COVID-19-faraldursins. Nú er brýnt að norrænt samstarf styðji við aðgerðir Norðurlanda til að sporna gegn loftslagsbreytingum. Auknu fjármagni verður varið í að efla norrænt samstarf á þessu sviði á næstu árum.
Líffræðileg fjölbreytni er forsenda alls lífs á jörðinni. Hagnýt vistkerfi vernda uppskeru, frævun plantna, fæðu úr sjó og landi og stuðla að stöðugu veðurfari. Allt þetta er nauðsynlegt fyrir velferð okkar og hagvöxt. Norrænt samstarf eykur nú aðgerðir til að tryggja öflug vistkerfi.
Norræna ráðherranefndin mun á árunum 2021–2024:
Hringrásar- og lífhagkerfi ræður úrslitum um að Norðurlönd geti innleitt græn umskipti, náð loftslagsmarkmiðum og tryggt líffræðilega fjölbreytni. Hagkerfi á Norðurlöndum eiga að veita mörg tækifæri til efnisnýtingar, endurvinnslu vöru og sjálfbærrar framleiðslu á lífmassa. Samstarfið á að stuðla að því að Norðurlönd taki afgerandi skref til að loka hringrásum og gera þær óeitraðar og auðlindanýtnar. Á þann hátt er hægt að draga úr kostnaði, skapa ný viðskiptatækifæri og byggja sjálfbæra framtíð.
Norræna ráðherranefndin mun á árunum 2021–2024:
Á Norðurlöndum eru ein stærstu vistspor í heimi. Ósjálfbærar neysluvenjur eru stór sameiginleg áskorun okkar Norðurlandabúa. Norrænt samstarf mun vinna að því að auðvelda norrænum almenningi að temja sér sjálfbæran lífsstíl sem er í senn hollur og umhverfis- og loftslagsvænn.
Norræna ráðherranefndin mun á árunum 2021–2024:
Umhverfis- og loftslagsáskoranir nútímans virða sjaldan landamæri. Þær verða hvorki leystar innanlands né svæðisbundið heldur kalla þær á alþjóðlega samvinnu og samstarfsaðila. Með því að miðla norrænum lausnum og beita lagni í alþjóðlegum viðræðum um umhverfis- og loftslagsmál getur norrænt samstarf verið öflugur liðsauki við Parísarsamkomulagið í loftslagsmálum, heimsmarkmið Sameinuðu þjóðanna um sjálfbæra þróun og alþjóðastefnu í umhverfis- og loftslagsmálum.
Norræna ráðherranefndin mun á árunum 2021–2024:
Fram til ársins 2024 mun Norræna ráðherranefndin:
Stefnumarkandi áhersla á Samkeppnishæf Norðurlönd tengist aðallega eftirfarandi heimsmarkmiðum Sameinuðu þjóðanna um sjálfbæra þróun. Einnig tengist hún stefnumarkandi norrænu markmiði um frjálsa för fólks.
Norðurlönd eru leiðandi á sviði þekkingar og nýsköpunar. Engu að síður er þörf á stöðugri þróun til að tryggja græn og stafræn umskipti. Norrænt samstarf mun efla menntun og rannsóknir, stafræn umskipti og atvinnulífið.
Norræna ráðherranefndin mun á árunum 2021–2024:
Vinnumarkaðurinn er sífelldum og hröðum breytingum undirorpinn. Græn umskipti og stafræn þróun gera nýjar kröfur. Norrænt samstarf mun leggja til verkefni um símenntun til að mæta þeim áskorunum. Greitt verður fyrir frjálsri för fólks og fyrirtækja á Norðurlöndum með því að búa í haginn fyrir aukinn hreyfanleika og hagvöxt. Í þeirri vinnu mun norræna vinnumarkaðslíkanið gegna mikilvægu hlutverki.
Norræna ráðherranefndin mun á árunum 2021–2024:
Hægt er að samþætta Norðurlönd á ýmsan hátt en mikilvæg tæki til þessa eru menntun og stafræn umskipti. Menntun hefur löngum stuðlað að hreyfanleika á Norðurlöndum og stuðlar enn að auknum skilningi og þekkingu þjóðanna hverrar á annarri. Stafræn umskipti skapa ný tækifæri til að styrkja tengsl landanna og geta greitt fyrir auknum hreyfanleika á svæðinu.
Norræna ráðherranefndin mun á árunum 2021–2024:
Fram til ársins 2024 mun Norræna ráðherranefndin:
Stefnumarkandi áhersla á Félagslega sjálfbær Norðurlönd tengist fyrst og fremst eftirfarandi heimsmarkmiðum Sameinuðu þjóðanna um sjálfbæra þróun:
Góð heilsa og velferð eru grundvallarforsendur þess að fólk geti nýtt tækifæri sín til fulls og lagt sitt af mörkum til þróunar samfélagsins. Norræna velferðarlíkanið með heilbrigðis- og velferðarþjónustu fyrir alla stendur frammi fyrir ýmsum áskorunum sem kalla á viðhald og endurnýjun líkansins. Með þekkingu og miðlun reynslu stuðlar norrænt samstarf að því að skapa lausnir sem virka. Þetta á einkum við um viðkvæma hópa. Lögð er áhersla á fyrirbyggjandi og snemmtækar aðgerðir sem eru forsendur góðrar líkamlegrar og andlegrar heilsu.
Norræna ráðherranefndin mun á árunum 2021–2024:
Jafnaðarsamfélag byggist á þeirri grundvallarreglu að allir hafi sama rétt og njóti sömu tækifæra óháð t.a.m. kyni, uppruna, trú, líkamlegu atgervi, aldri eða annarri stöðu. Jafnrétti er forsenda þess að umskipti í samfélaginu geti verið inngildandi.
Norrænt samstarf mun beita sér fyrir því að enginn samfélagsþegn verði skilinn út undan í þróun í átt að sjálfbærni.
Norræna ráðherranefndin mun á árunum 2021–2024:
Almenningi á Norðurlöndum á að finnast norrænt samstarf vera nytsamlegt og í sinn hag. Tungumál og menningarverkefni eru mikilvæg tæki til að skapa samþætt svæði og menningarlegt samfélag. Börn og ungt fólk eru höfð í forgangi vegna þess að framtíðarsýnin verður ekki að veruleika nema með því að auka vellíðan barna og ungs fólks, veita þeim tækifæri til að nýta réttindi sín og hlusta á það sem þau hafa að segja. Norrænt samstarf mun auka samstarf við borgaralegt samfélag, einnig skipuleggja og framkvæma verkefni í samstarfi við börn og ungt fólk.
Norræna ráðherranefndin mun á árunum 2021–2024:
Sameiginleg norræn gildi og sameiginleg menning styðja lýðræði, traust og þar með samheldni á Norðurlöndum.
Norræna ráðherranefndin mun á árunum 2021–2024:
Áhersla á raunverulegan árangur
Norræna ráðherranefndin mun fylgja eftir með virkum hætti vinnunni að Framtíðarsýn fyrir árið 2030 til að tryggja breytingar og breyttar áherslur í starfinu. Eftirfylgni felst í að fylgjast með og meta hvernig Norðurlöndum miðar í átt að því að verða sjálfbærasta og samþættasta svæði heims, hvernig starf Norrænu ráðherranefndarinnar hefur áhrif á þróunina á Norðurlöndum og hver heildaráhrifin eru af einstökum verkefnum Norrænu ráðherranefndarinnar.
Norræna ráðherranefndin mun framkvæma áfangamat á framtíðarsýninni á miðju tímabili árið 2022 en þá fá norrænu forsætisráðherrarnir fyrstu stöðuskýrsluna. Að því búnu ráðgerir Norræna ráðherranefndin að skila lokaskýrslu um vinnuna að framtíðarsýninni árið 2024.
Öflugra starf að sjálfbærri þróun, jafnrétti, réttindum barna og sjónarmiðum ungs fólks
Sjálfbær þróun, jafnrétti, réttindi barna og sjónarmið ungs fólk eru almenn svið sem eru mikilvæg í öllu starfi Norrænu ráðherranefndarinnar. Öllum sem starfa hjá eða á vegum Norrænu ráðherranefndarinnar, óháð málaflokki, ber skylda til að virða þetta. Með því að efla starfið tryggjum við að starfsemi Norrænu ráðherranefndarinnar beri vott um sjálfbærni, jafnrétti, inngildingu, fulltrúalýðræði og aðgengi sem eru forsendur þess að framtíðarsýnin geti orðið að veruleika.
Aukin aðkoma borgaralegs samfélags
Norræna ráðherranefndin mun virkja borgaralegt samfélag í vinnunni að Framtíðarsýn fyrir árið 2030. Þetta verður gert með nýju líkani fyrir aðkomu borgaralegs samfélags sem byggist á norrænum tengslanetum borgaralegs samfélags og opinberu samráði. Markmiðið er að vekja áhuga borgaralegs samfélags og virkja það til þátttöku í norrænu samstarfi og vinnunni að Framtíðarsýn fyrir árið 2030.
PolitikNord: 2020:727
ISBN 978-92-893-6824-7 (PDF)
ISBN 978-92-893-6825-4 (ONLINE)
http://doi.org/10.6027/politiknord2020-727
© Norræna ráðherranefndin 2020
Umbrot: Mette Agger Tang
Norræna samstarfið er eitt umfangsmesta svæðissamstarf í heimi. Samstarfið byggist á legu landanna, sameiginlegri sögu þeirra og menningu. Að samstarfinu koma Danmörk, Finnland, Ísland, Noregur og Svíþjóð auk Álandseyja, Færeyja og Grænlands.
Norræna samstarfið er pólitískt, efnahagslegt og menningarlegt og lætur muna um sig í evrópsku og alþjóðlegu samstarfi. Löndin stuðla sameiginlega að öflugum Norðurlöndum í öflugri Evrópu.
Með norrænu samstarfi er hagsmuna svæðisins gætt og norræn gildi efld í hnattrænu samhengi. Sameiginleg gildi landanna styrkja stöðu Norðurlanda og skipa þeim meðal þeirra svæða í heiminum þar sem nýsköpun og samkeppnishæfni er mest.
Norræna ráðherranefndin
Nordens Hus
Ved Stranden 18
DK-1061 Kaupmannahöfn
www.norden.org
Lesa fleiri norræn rit: www.norden.org/is/utgafur