MENU
Jafnt heima fyrir sem á alþjóðavettvangi er vaxandi áhugi á norrænu samstarfi og nýtur það mikils stuðnings meðal almennings. Á undanförnum árum hefur samstarfið verið endurskipulagt og fjölda nýrra verkefna ýtt úr vör sem stuðla að því að Norræna ráðherranefndin verði sveigjanlegra og þýðingarmeira verkfæri fyrir norrænu ríkisstjórnirnar. Heildarfjárhagsrammi ársins 2020 helst óbreyttur frá árinu 2019 og í fjárhagsáætluninni er bæði gert ráð fyrir framhaldi á vel heppnuðum aðgerðum og verkefnum auk fjölda nýrra viðfangsefna.
Hinn 20. ágúst 2019 samþykktu forsætisráðherrarnir nýja framtíðarsýn um að Norðurlönd ættu að verða sjálfbærasta og samþættasta svæði heims. Þótt áhrifa hinnar nýju framtíðarsýnar gæti ekki að fullu fyrr en í fjárhagsáætlun ársins 2021 ætlum við nú þegar að vinna að því að öll starfsemi Norrænu ráðherranefndarinnar verði í anda hennar. Það þýðir að nýja framtíðarsýnin verður mikilvægt leiðarljós á fjárhagsárinu 2020.
Í apríl 2018 ákváðu samstarfsráðherrarnir að forgangsmál fjárhagsáætlunarinnar 2020 skyldu vera þau sömu og 2019, þ.e. stafvæðing, frjáls för og kynning. Til að styðja við aðgerðir í ofangreindum málaflokkum er 30,5 milljónum danskra króna ráðstafað með nýjum hætti í ár. Í mörgum tilfellum bætist við það eiginfjármögnum frá viðkomandi sviðum svo í heildina er um að ræða verulega áherslu á þessa málaflokka.
Sem dæmi um raunveruleg verkefni á sviði stafvæðingar sem studd eru í fjárhagsáætluninni má nefna vinnu við að koma upp innviðum til að gera það kleift að nota innlend skilríki þvert á landamæri á Norðurlöndum, vinnu við stafrænar opinberar lausnir innan Nordic Smart Government 3.0 og samstarf við innleiðingu á 5G.
Með nýju framkvæmdaáætluninni um frjálsa för 2019–2021, þar sem í fyrsta sinn er safnað saman öllum aðgerðum á vegum ráðherranefndarinnar sem stuðla að frjálsri för, er tryggt að frjáls för verði áfram í forgangi í fjárhagsáætluninni 2020 með áherslu á að bæta skilyrði fyrir hreyfanleika almennings og fyrirtækja á Norðurlöndum.
Sem fyrr er mikill áhugi á Norðurlöndum jafnt innan þeirra sem utan. Í kjölfar úttektar á kynningarstarfinu ákváðu samstarfsráðherrarnir í október 2018 að halda áfram að vinna að því að kynna Norðurlönd og marka þeim stöðu á alþjóðavettvangi á árunum 2019–2021. Sú vinna verður áfram fjármögnuð í fjárhagsáætluninni fyrir 2020. Einnig verður alþjóðlegu samstarfi og vinnu í sambandi við ESB-mál haldið áfram í öllum ráðherranefndum.
Í fjárhagsáætluninni fyrir árið 2020 verður áfram lögð áhersla á sjálfbærni, einkum varðandi framleiðslu og neyslu (sjálfbærnimarkmið 12) í tengslum við samnorræna eftirfylgni við alþjóðlegar loftslagsviðræður og yfirlýsingu forsætisráðherranna frá janúar 2019 um að Norðurlönd eigi að vinna meira saman en verið hefur að því að verða kolefnishlutlaus. Yfirlýsingin um framtíðarsýnina frá ágúst 2019 undirstrikar enn fremur að loftslagsmálin verði æ veigameiri í norrænu samstarfi þegar fram í sækir.
Í fjárhagsætluninni fyrir árið 2020 kemur einnig skýrt fram hvernig þess er vænst að fjárhagsáætlunin styðji við þverlægar stefnur um sjálfbæra þróun, börn og ungmenni og jafnréttismál. Einnig er auðveldara nú en áður að bera saman markmið og árangur þar sem markmiðin fyrir fjárhagsárið 2018 eru sett fram með aðgengilegum hætti í fjárhagsáætlunarliðum.
Haustið 2019 fóru fram pólitískar viðræður milli Norðurlandaráðs og Norrænu ráðherranefndarinnar um tillögu nefndarinnar til fjárhagsáætlunar og lauk þeim með eftirfarandi breytingum/útfærslum í fjárhagsáætlun ársins 2020:
Rammi fjárhagsáætlunar Norrænu ráðherranefndarinnar fyrir árið 2020 nemur samtals 967.547 þúsundum danskra króna (á verðlagi ársins 2020) og er það óbreyttur rammi að raungildi miðað við fjárhagsáætlun ársins 2019.
Rammann er hægt að sundurliða á eftirfarandi hátt:
Heildarrammi | Þús. DKK | |
Samþykkt fjárhagsáætlun 2020 á verðlagi ársins 2019 | 956.679 | |
Áhrif verðlagsbreytinga milli ára á verðlagi ársins 2020 | 16.580 | |
Áhrif gengisbreytinga milli ára | -5.712 | |
Samtals á verðlagi ársins 2020 | 967.547 |
Vegna framreiknings í fjárhagsáætlun ársins 2020 koma til verðbætur að upphæð 16.580 þús. danskra króna, en það jafngildir hækkun fjárhagsáætlunarinnar um u.þ.b. 1,7 %. Umreikningur fjárveitinga til stofnana úr gjaldmiðli þeirra í danskar krónur felur í sér lækkun á fjárhagsáætlun að fjárhæð 5.712 þúsund danskra króna. Taka ber fram að þetta hefur engin raunveruleg áhrif á umfang fjárhagsáætlunarinnar (og framlög landanna) eða upphæð fjárveitinga til stofnana. Gengi gjaldmiðla er eingöngu notað til að umreikna fjárveitingar til stofnana í danskar krónur en þær eru greiddar út í gjaldmiðli búsetulandsins.
Á næstu blaðsíðu má sjá hvernig heildarrammi fjárhagsáætlunarinnar skiptist niður á fagsviðin árið 2020.
Fjárhags- áætlun 2020 | Fjárhags- áætlun 2019 | Mismunur nafnv. | Mismunur leiðr. | ||
1. | Samstarfsráðherrarnir (MR-SAM) | 267.083 | 265.713 | 1.370 | -2.810 |
a. Fjárveiting til forgangsverkefna | 90.254 | 90.990 | -736 | -1.443 | |
| b. Alþjóðlegt samstarf | 59.968 | 61.010 | -1.042 | -2.000 |
| i. Þar af skrifstofurnar* | 15.624 | 16.108 | -484 | -700 |
| c. Önnur starfsemi og skrifstofa Norrænu ráðherranefndarinnar | 116.861 | 113.713 | 3.148 | 633 |
| i. Þar af skrifstofan (NMRS) | 82.036 | 80.903 | 1.133 | 0 |
2. | Menntamál og rannsóknir (MR-U) | 224.723 | 222.086 | 2.637 | -160 |
a. Almenn menntamála- og rannsóknarstarfsemi | 4.498 | 4.463 | 35 | -40 | |
b. Stefnumótun o.fl. | 15.723 | 15.460 | 263 | 0 | |
c. Hreyfanleika- og tengslanetsáætlanir | 86.356 | 85.033 | 1.323 | -120 | |
d. Norræna rannsóknarráðið, NordForsk (stofnun) | 97.459 | 96.789 | 670 | 0 | |
e. Annað rannsóknarsamstarf | 20.687 | 20.341 | 346 | 0 | |
3. | Félags- og heilbrigðismál (MR-S) | 42.331 | 41.799 | 532 | 600 |
i. Þar af Norræna velferðarmiðstöðin (stofnun) | 18.786 | 19.247 | -461 | 0 | |
4. | Menningarmál (MR-K) | 180.255 | 181.622 | -1.367 | -3.180 |
a. Almenn framlög til menningarmála | 53.516 | 56.002 | -2.486 | -3.380 | |
b. Börn og ungmenni | 6.489 | 6.381 | 108 | 0 | |
c. Kvikmyndir og fjölmiðlar | 31.464 | 32.410 | -946 | -1.472 | |
d. Listir | 32.691 | 31.944 | 747 | 200 | |
e. Norrænu menningarhúsin (stofnanir) | 47.754 | 48.156 | -402 | 0 | |
f. Önnur framlög til menningarmála | 8.341 | 6.729 | 1.612 | 1.472 | |
5. | Fiskveiðar og fiskeldi, landbúnaður, matvæli og skógrækt (MR-FJLS) | 43.926 | 42.125 | 1.801 | 1.990 |
a. Fiskveiðar | 6.660 | 6.611 | 49 | -62 | |
b. Landbúnaður og skógrækt | 30.041 | 28.588 | 1.453 | 1.874 | |
i. Þar af Norræna erfðaauðlindastofnunin, NordGen | 22.388 | 20.937 | 2.451 | 2.000 | |
c. Matvæli | 7.225 | 6.926 | 299 | 178 | |
6. | Jafnréttismál (MR-JÄM) | 11.671 | 9.376 | 2.295 | 2.100 |
7. | Sjálfbær hagvöxtur (MR-VÆKST) | 131.921 | 129.593 | 2.328 | 1.280 |
a. Atvinnulíf | 86.241 | 84.763 | 1.478 | 680 | |
i. Þar af Norræn nýsköpun (stofnun) | 65.450 | 67.589 | -2.139 | -2.589 | |
b. Orkumál | 12.832 | 12.407 | 425 | 300 | |
i. Þar af Norrænar orkurannsóknir (stofnun) | 9.115 | 9.052 | 63 | 0 | |
c. Byggðamál | 32.848 | 32.423 | 425 | 300 | |
i. Þar af Nordregio, rannsóknarstofnun í skipulags- og byggðamálum | 10.293 | 10.545 | -252 | 0 | |
8. | Umhverfis- og loftslagsmál (MR-MK) | 47.555 | 47.180 | 375 | -420 |
9. | Vinnumál (MR-A) | 15.223 | 14.373 | 850 | 600 |
i. Þar af Norræna stofnunin um framhaldsmenntun í vinnuvernd, NIVA | 3.617 | 3.562 | 55 | 0 | |
10. | Efnahags- og fjármálastefna (MR-FINANS) | 1.634 | 1.607 | 27 | 0 |
11. | Löggjafarsamstarf (MR-LAG) | 1.225 | 1.205 | 20 | 0 |
Norræn heildarfjárhagsáætlun | 967.547 | 956.679 | 10.868 | 0 | |
*Skrifstofur ráðherranefndarinnar í Eistlandi, Lettlandi, Litáen og Norðvestur-Rússlandi |
Norræna ráðherranefndin er formlegur samstarfsvettvangur norrænu ríkisstjórnanna. Ráðherranefndin starfar á grundvelli Helsingforssamningsins frá 1971.
Löndin skiptast árlega á að gegna formennsku í Norrænu ráðherranefndinni. Danmörk tekur við formennskunni af Íslandi árið 2020.
Samstarfsráðherrar Norðurlanda (MR-SAM) bera meginábyrgð á að skipuleggja starfsemi Norrænu ráðherranefndarinnar. Samstarfið fer auk þess fram í tíu fagráðherranefndum og einni sérskipaðri ráðherranefnd um stafvæðingu.
Vinnan við að tryggja að norrænt samstarf verði áfram öflugt og mikilvægt verkfæri fyrir norrænu ríkisstjórnirnar heldur áfram á árinu 2020. Heildarrammi norrænu fjárhagsáætlunarinnar í ár er óbreyttur frá árinu 2019. Í apríl 2018 fastsettu norrænu samstarfsráðherrarnir forgangsatriði í fjárhagsáætluninni fyrir 2020. Forgangsmál eru þau sömu og á síðasta ári, þ.e. stafvæðing, frjáls för og kynning. Einnig er vert að tak fram að forsætisráðherrar Norðurlanda samþykktu nýja framtíðarsýn fyrir Norrænu ráðherranefndina í ágúst 2019 sem felur í sér að Norðurlönd eigi að verða sjálfbærasta og samþættasta svæði heims. Framtíðarsýnin á að vera leiðarljós í starfseminni á árinu þar sem það á við og því verður við komið.
Til að styðja við verkefni á ofangreindum sviðum er 30,5 milljónum danskra króna ráðstafað með nýjum hætti í fjárhagsáætluninni fyrir árið 2020. Að því marki sem unnt er verður þeim fjárveitingum deilt jafnt á milli áherslusviðanna þriggja til viðbótar við það umfangsmikla starf sem þegar er unnið í fagráðherranefndum á þessum sviðum. Við fjárhagsáætlunargerðina er sömuleiðis tekin afstaða til þess hvort undir sérhverjum lið sé að finna verkefni sem stuðla að hinum þverlægu áherslumálum um jafnrétti, sjálfbærni (sjálfbærnimarkmiðin 2030) og málefni barna og ungmenna.
Hvað stafvæðingu viðvíkur fer starfið að mestu fram á vegum ráðherranefndarinnar um stafræna væðingu en einnig annarra fagráðherranefnda. Markmiðið er stafrænn innri markaður á Norðurlöndum og Eystrasaltssvæðinu og nánara stafrænt samstarf og þróun á samtengdum stafrænum innviðum fyrir almenning, fyrirtæki og stjórnsýsluna á svæðinu.
Áhersla er lögð á að Digital North-yfirlýsingin komi til framkvæmda en í því felst að vinna sameiginlegan ramma og tímaáætlun til að tryggja aðgengi að stafrænni þjónustu þvert á landamæri og fylgja eftir norrænni framkvæmdaáætlun um innleiðingu á 5G ásamt því að ýta undir notkun gervigreindar meðal bæði opinberra aðila og einkaaðila.
Áhersla á hreyfanleika felst í þeim verkefnum sem fjallað er um í framkvæmdaáætlun Norrænu ráðherranefndarinnar um frjálsa för 2019–2020. Í framkvæmdaáætluninni er samantekt á öllum verkefnum á vegum Norrænu ráðherranefndarinnar sem stuðla að frjálsri för. Nefna má vinnu að gagnkvæmri viðurkenningu á starfsréttindum, samræmingu á reglum og stöðlum í byggingariðnaði og samræmingu löggjafarstarfs í löndunum og innleiðingarferli ESB-reglugerða.
Enn fremur er lögð áhersla á tækifæri ungs fólks til frjálsrar farar meðal annars í Nordplus-áætluninni sem er liður í þeim aðgerðum sem styðja með beinum hætti við frjálsa för. Mikilvægur hluti af vinnunni að frjálsri för felst einnig í upplýsingastarfi sem fer fram í gegnum upplýsingaþjónustu Norrænu ráðherranefndarinnar, Info Norden, auk fleiri aðila, svo sem upplýsingaþjónustu á landamærasvæðunum.
Mikill áhugi er á Norðurlöndum um allan heim. Í ljósi þess verður áfram unnið að því að kynna Norðurlönd og marka þeim stöðu á alþjóðlegum vettvangi. Grundvöllur norrænnar ímyndarsköpunar er hið norræna sjónarhorn sem byggist á sameiginlegum gildum svo sem trausti, jafnrétti, sjálfbærni, nýsköpun og gagnsæi. Á árinu 2020 verður kynningarverkefnið hluti af tveimur til þremur stórum aðgerðum. Styrkur verður veittur til sendiráða og annarra norrænna hagsmunaaðila í opnu umsóknarferli og einnig verður ráðist í eina til tvær stórar herferðir á samfélagsmiðlum.
Mikilvægt er að undirstrika að auk þeirra áherslumála í fjárhagsáætlunninni sem nefnd hafa verið og ber að líta á sem stefnumál í sérstökum forgangi á árinu 2020 verða margar aðgerðir á vegum Norrænu ráðherranefndarinnar, skrifstofanna, stofnananna og samstarfsaðila sem og í gegnum verkefnastarfsemina í heild. Í inngangi fyrir hvert stefnumótunarsvið í fjárhagsáætlunarritinu má lesa nánar um markmið hverrar fagráðherranefndar og mat á árangri þeirra.
Fjárhagsáætlunin er byggð á tillögum fagráðherranna að forgangsröðun og var hún kynnt sem fjárhagsáætlunartillaga framkvæmdastjórans í júní 2019. Í framhaldinu verður hún send í umsagnarferli í löndunum. Samstarfsráðherrarnir taka ákvörðun um fjárhagsáætlunartillöguna í september 2019. Í október 2019, að loknu samráði við Norðurlandaráð, samþykkja samstarfsráðherrar norrænu landanna endanlega útgáfu fjárhagsáætlunar Norrænu ráðherranefndarinnar fyrir 2020.
Úttektir á árangri og matsgerðir eru mikilvæg verkfæri í fjárhagsáætlunarferlinu hjá Norrænu ráðherranefndinni. Með þeim er hægt að nota þá þekkingu sem til verður sem grunn fyrir nýjar pólitískar aðgerðir. Í inngangi fyrir hverja ráðherranefnd í fjárhagsáætlunarritinu og undir hverjum fjárhagsáætlunarlið er grein gerð fyrir árangrinum af notkun fjárins. Gert er ráð fyrir að greinargerðir um árangur og matsgerðir verði í vaxandi mæli látnar liggja til grundvallar við úthlutun fjármagns í norrænu fjárhagsáætluninni. Við gerð fjárhagsáætlunar fyrir árið 2020 er miðað við árið 2018 sem er síðasta fjárhagsár sem lokið er og þar með hægt að meta árangurinn af. Á árinu 2018 var um að ræða u.þ.b. 420 markmið í öllum ráðherranefndum sem höfðu verið samþykkt á hinum pólitíska vettvangi. Þar af töldust um 97% hafa náðst að fullu eða að hluta til og 3% töldust ekki hafa náðst eins og sjá má á eftirfarandi mynd.
Eftirfylgni við árangur
Starfsemi ráðherranefndarinnar er aðallega fjármögnuð með beinum framlögum landanna. Grundvallarreglan er sú að framlög landanna samsvari heildarfjárhagsrammanum að frádregnum gjöldum af launum starfsfólks, nettóvaxtatekjum og öðrum tekjum, sbr. töflu hér á eftir. Framlög landanna eru ákveðin samkvæmt skiptireglu sem styðst við hlutdeild landanna í samanlögðum vergum þjóðartekjum miðað við framleiðsluverð síðustu tveggja ára sem tölur liggja fyrir um á Norðurlöndum (fyrir fjárhagsáætlun 2020 eru það árin 2016 og 2017)..
TEKJUR | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | ||||
þús. DKK (á verðlagi ársins) | Fjárhags- áætlun | Skipti-regla | Fjárhags- áætlun | Skipti-regla | Fjárhags- áætlun | Skipti-regla | Fjárhags- áætlun | Skipti-regla |
Gjöld af launum | 13.500 | 13.500 | 13.500 | 13.500 | ||||
Aðrar tekjur (t.d. vextir) | 0 | 0 | 0 | 0 | ||||
Framlög landanna | 921.591 | 937.362 | 943.179 | 954.047 | ||||
– Danmörk | 184.638 | 20,2% | 197.783 | 21,1% | 201.840 | 21,4% | 207.521 | 21,8% |
– Finnland | 145.611 | 15,8% | 150.915 | 16,1% | 155.625 | 16,5% | 158.313 | 16,6% |
– Ísland | 8.294 | 0,9% | 9.374 | 1,0% | 12.261 | 1,3% | 14.517 | 1,5% |
– Noregur | 292.144 | 31,7% | 283.083 | 30,2% | 267.863 | 28,4% | 265.352 | 27,8% |
– Svíþjóð | 289.380 | 31,4% | 296.206 | 31,6% | 305.590 | 32,4% | 308.345 | 32,3% |
Samtals: | 935.091 | 100% | 950.862 | 100% | 956.679 | 100% | 967.547 | 100% |
Samningurinn um aðgang að æðri menntun kveður á um að greiðslur milli landanna skuli gerðar upp í framlögum þeirra til hinnar árlegu fjárhagsáætlunar Norrænu ráðherranefndarinnar. Sú ákvörðun hefur því áhrif á framlög landanna í hinn samnorræna sjóð. Greiðsluákvæðið gildir um Danmörku, Finnland, Noreg og Svíþjóð. Greiðsluákvæðið gildir ekki um Ísland, Álandseyjar, Færeyjar og Grænland. Er því tekið tillit til gagnkvæmra greiðslna Danmerkur, Finnlands, Noregs og Svíþjóðar vegna greiðsluákvæðisins við framlög landanna til fjárhagsætlunar Norrænu ráðherranefndarinnar. Ákveðið var á árinu 2018 að framlengja samninginn ótímabundið.
Í samningnum er kveðið á um að greiða skuli fyrir 75% þeirra námsmanna sem fá námslán frá sínu heimalandi og samkvæmt reglum sem þar gilda vegna æðri menntunar í öðru norrænu landi, enda falli menntunin undir 1. gr. samningsins. Nemar í rannsóknarnámi og ósérgreindu háskólanámi eru ekki taldir með.
Árleg greiðsla fyrir hvern námsmann er 31.737 danskra króna á árinu 2020.
Ráðherranefndinni berast tölfræðilegar upplýsingar frá námsstuðningsstofnunum landanna sem liggja til grundvallar þeim fjölda námsmanna sem ætlað er að fari á milli landa.
Greiðslur, æðri menntun (þús. DKK) | ||||
Fjárhagsáætlun 2017 | Fjárhagsáætlun 2018 | Fjárhagsáætlun 2019* | Fjárhagsáætlun 2020 | |
Danmörk | -78.963 | -77.718 | -74.000 | -62.983 |
Finnland | 33.861 | 43.689 | 54.084 | 53.985 |
Ísland | 0 | 0 | 0 | 0 |
Noregur | 51.225 | 50.375 | 50.160 | 43.655 |
Svíþjóð | -6.123 | -16.346 | -30.244 | -34.657 |
Samtals | 0 | 0 | 0 | 0 |
* Fjárhæðirnar fela í sér leiðréttingu á misræmi áranna 2014–2018 |
Hér að neðan sjást framlög landanna til Norrænu ráðherranefndarinnar í eigin gjaldmiðli samkvæmt gengi sem samstarfsráðherrarnir hafa ákveðið. Fjárhæðirnar eru með tilliti til greiðsluákvæðis vegna æðri menntunar.
Fjárhagsáætlun 2020 – Áætluð framlög landanna í eigin gjaldmiðli
Danmörk, 144.538 þús DKK
Finnland, 28.458 þús EUR
Ísland, 268.832 þús ISK
Noregur, 401.308 þús NOK
Svíþjóð, 85.475 þús SEK
Ein aðferð til að rannsaka þróun fjárhagsramma Norrænu ráðherranefndarinnar um lengri tíma er að bera rammann saman við samanlagða verga þjóðarframleiðslu landanna. Verg þjóðarframleiðsla Norðurlanda er samanlögð verg þjóðarframleiðsla Danmerkur, Finnlands, Íslands, Noregs og Svíþjóðar. Súluritið hér að neðan sýnir hlutfall fjárhagsrammans af vergri þjóðarframleiðslu Norðurlanda frá því á árinu 1995. Þar sést að fjárhagsrammi ráðherranefndarinnar hefur minnkað á tímabilinu í samanburði við verga þjóðarframleiðslu.
Samanburðurinn á við um tímabilið 1995–2018 þar sem grunnur 1995=100. Hlutfallslega aukningu fjárhagsrammans 2009 má að mestu rekja til efnahagskreppunnar 2008. Verg þjóðarframleiðsla allra landanna minnkaði á árinu 2009 miðað við 2008. Þess vegna er fjárhagsáætlun ráðherranefndarinnar hlutfallslega hærri það ár miðað við verga þjóðarframleiðslu Norðurlanda.
Norræna fjárhagsáætlunin í hlutfalli við VÞF Norðurlanda
Heimild: Eurostat, maí 2019
Samstarfsráðherrarnir samþykktu fjárhagsramma ársins 2020 sem er sambærilegur ramma ársins 2019.
Sökum gengisbreytinga dróst fjárhagsramminn saman á föstu verðlagi milli áranna 2009 og 2010 en fjárhagsrammi ársins 2011 náði ekki sömu stærð og árið 2009. Ástæðan var sú að gengi norsku og sænsku krónunnar lækkaði töluvert gagnvart dönsku krónunni frá seinni hluta ársins 2008 fram á mitt ár 2009. Hækkunin milli áranna 2011 og 2012 hélt áfram til ársins 2013 en hún varð einnig vegna gengisbreytinga þegar gengi norsku og sænsku krónunnar hækkaði gagnvart dönsku krónunni. Skýra má tiltölulega mikið hrap á föstu verðlagi á árinu 2015 miðað við 2014 og áfram á árinu 2016 með lægra gengi norsku og sænsku krónunnar gagnvart dönsku krónunni auk niðurskurðar í fjárhagsáætlun á árunum 2014–2016. Gengi norsku og sænsku krónunnar hélt áfram að falla sem skýrir lækkunina árin 2016–2020.
Þróun fjárhagsáætlunarinnar á árunum 2009–2020 (milljónir danskra króna)
Óráðstafað fjármagn er skilgreint sem fjármagn sem ekki er búið að ákveða að verja á tiltekinn hátt. Óráðstafað fé kemur einungis fram á fjárlagaliðum sem varða framlög til verkefna og áætlana. Þeir utanaðkomandi aðilar sem fá fjárveitingar ráðherranefndarinnar til stofnana og félagasamtaka greiddar út hafa ráðstöfunarrétt yfir því fé. Í fjárhagsáætlun ráðherranefndarinnar er þessu fjármagni ávallt ráðstafað að fullu, samkvæmt þeirri skilgreiningu. Fjárveitingar til verkefna og styrkja námu samtals u.þ.b. 56% af fjárhagsáætlun ráðherranefndarinnar fyrir árið 2018.
Í tengslum við nýbreytni í fjárhagsáætlunarferlinu og innleiðingu á hugmyndalista framkvæmdastjórans árið 2007 ákváðu samstarfsráðherrarnir að innleiða 20%-reglu og lágmarksupphæð sem nam 200.000 danskra króna. Þannig mátti ekki yfirfæra meira en 20% af tilteknum fjárlagalið til næsta árs en þó allt að 200.000 danskra króna. Þegar fjárhagsáætlunin var endurskoðuð árið 2014 var reglunni breytt í 15%-reglu og lágmarksfjárhæðinni í 150.000 DKK. Þessi mörk eru sett af tilliti til lágra fjárlagaliða, sem kæmu illa út ef eingöngu væri beitt hlutfallsútreikningi.
Samstarfsráðherrarnir ákváðu í maí 2009 að frá og með því starfsári skyldi fé sem stæðist ekki 15%-kröfuna renna aftur til landanna uns náð yrði heildarendurgreiðslu sem næmi 35 milljónum danskra króna. Ákvörðunin var tekin í tilefni þess að rammi fjárhagsáætlunar 2008 var aukinn til eins árs um 35 milljónir danskra króna til fjármögnunar á hnattvæðingarverkefnunum.
Á myndritinu hér á eftir sést óráðstafað fé á árunum 20152018, enn fremur hvernig óráðstafað fé skiptist niður á ráðherranefndir í þúsundum danskra króna og hlutdeild þess í heildarfjárhagsramma fagsviðanna.
Óráðstafað fé í árslok 2015–2018
Óráðstafað fé í lok áranna 2015–2018 (þúsundir danskra króna) | |||||||||
Svið | 2015 | % af stærð sviðsins | 2016 | % af stærð sviðsins | 2017 | % af stærð sviðsins | 2018 | % af stærð sviðsins | Lækkað samkvæmt 15%-reglunni |
Fjárveiting til forgangsverkefna | 3.841 | 5,0% | 2.372 | 3,1% | 3.185 | 3,5% | 1.956 | 2,2% | |
Alþjóðlegt samstarf | 6.090 | 8,0% | 653 | 0,9% | 1.526 | 2,8% | 3.185 | 5,3% | |
Menntamál og rannsóknir | 1.049 | 0,0% | 1.422 | 0,6% | 706 | 0,3% | 1.220 | 0,6% | |
Félags- og heilbrigðismál | 268 | 1,0% | 185 | 0,5% | 612 | 1,6% | 399 | 0,9% | |
FJSL | 122 | 0,0% | 367 | 0,9% | 421 | 1,0% | 116 | 0,3% | |
Menningarmál | 1.473 | 1,0% | 2.453 | 1,4% | 2.677 | 1,5% | 3.314 | 1,9% | |
Jafnrétti | 142 | 2,0% | 90 | 1,0% | 180 | 2,0% | 363 | 3,9% | |
Sjálfbær hagvöxtur | 1.541 | 1,0% | 1.033 | 0,8% | 288 | 0,2% | 349 | 0,3% | |
Umhverfismál | 1.111 | 3,0% | 699 | 1,6% | 514 | 1,1% | 1.700 | 3,7% | |
Vinnumarkaður og vinnuvernd | 396 | 3,0% | 150 | 1,1% | 330 | 2,3% | 395 | 2,8% | |
Efnahags- og fjármálastefna | 191 | 11,0% | 41 | 2,3% | 165 | 8,8% | 41 | 2,6% | |
Löggjafarmál | 207 | 15,0% | 211 | 15,0% | 10 | 0,7% | 0 | 0,0% | |
Önnur starfsemi | 1.190 | 1,0% | 1.506 | 1,4% | 1.727 | 1,6% | 2.857 | 2,5% | 845 |
Samtals | 17.623 | 1,90% | 11.182 | 1,2% | 12.341 | 1,3% | 15.893 | 1,7% |
Á eftirfarandi línuriti eru tvær línur. Bláa línan sýnir hámark lausafjárstöðunnar á hverjum ársfjórðungi og rauða línan lágmark. Lausafjárstaðan felur í sér heildarlausafjárstöðu ráðherranefndarinnar þar sem lausafé í erlendum gjaldmiðli er umreiknað í danskar krónur.
Árið 2008 fóru framlög landanna að berast fjórum sinnum í stað tvisvar á ári og hafði það áhrif á hreyfingar á lausafjárstöðu ráðherranefndarinnar. Um mitt ár 2014 hófu löndin að greiða átta sinnum á ári, fjórar greiðslur í dönskum krónum og fjórar í eigin gjaldmiðli.
Samstarfsráðherrarnir ákváðu í nóvember 2010 að færa greiðslur landanna til um tvo mánuði. Áhrifin urðu þau að heildarlausafjárstaða ráðherranefndarinnar lækkaði verulega þegar á árinu 2011 og á ákveðnum tímum árs er hún nálægt núlli. Því ákvað Norræna samstarfsnefndin (NSK) í desember 2018 að á árinu 2019 yrði sú bráðabirgðalausn tekin upp að breyta inngreiðslukerfinu með þeim hætti að löndin greiði 40% af framlagi sínu í dönskum krónum fyrsta árfjórðunginn og 20% aðra ársfjórðunga.
Þús. DKK | 2020 | 2019 | |
Fjárveiting til forgangsverkefna | 90.254 | 90.990 | |
Formennskusjóður, Svíþjóð | 15.255 | 15.240 | |
1-8025 | Fjarlækningar og rafrænir lyfseðlar milli landa | 4.068 | 4.064 |
1-8026 | Efling norrænna sjálfbærnislausna | 4.068 | 4.064 |
1-8027 | Sjálfbærar norrænar borgir með áherslu á loftslagsvænar samgöngur | 4.068 | 4.064 |
1-8028 | Félagsleg aðlögun og þátttaka ungs fólks á efnaminni svæðum | 3.051 | 3.048 |
Formennskusjóður, Noregur | 0 | 15.241 | |
1-8019 | Græn umskipti og samkeppnisfærni norrænna þéttbýlissvæða | 0 | 3.353 |
1-8020 | Blátt og grænt lífhagkerfi | 0 | 3.861 |
1-8021 | Heilsa | 0 | 2.642 |
1-8022 | Aðlögunarmál | 0 | 5.385 |
1-8023 | Efling á samstarfi utanríkismálastofnana landanna | 0 | 0 |
1-8024 | Norrænt orkumálasamstarf | 0 | 0 |
Formennskusjóður, Ísland | 15.255 | 15.240 | |
1-8031 | Hafið – blár vöxtur í norðri | 5.085 | 5.080 |
1-8032 | Sjálfbær ferðamennska í norðri | 5.085 | 5.080 |
1-8033 | Ungt fólk á Norðurlöndum | 5.085 | 5.080 |
Formennskusjóður, Danmörk | 15.255 | 0 | |
1-8034 | Sjálfbært félagsstarf ungmenna á Norðurlöndum / Nordic Youth in Sustainable Dialogue | 5.085 | 0 |
1-8035 | Sjálfbær þróun strandsamfélaga á Norðurlöndum | 5.085 | 0 |
1-8036 | Framtíðarsýn verður að raunveruleika – framtíðarorkulausnir á afskekktum svæðum | 5.085 | 0 |
Forgangsverkefnasjóður | 44.489 | 45.269 | |
1-8410 | Pólitísk forgangsverkefni | 1.962 | 3.937 |
1-8411 | Pólitísk frumkvæðisverkefni | 8.266 | 8.128 |
1-8412 | Til ráðstöfunar fyrir MR-SAM | 2.117 | 2.082 |
1-8420 | Kynning og mörkun stöðu á alþjóðavettvangi | 10.489 | 5.314 |
1-8510 | Ný þverlæg verkefni | 203 | 7.112 |
1-8520 | Norrænar lausnir á hnattrænum samfélagsáskorunum | 5.994 | 10.394 |
1-8530 | MR-DIGITAL | 15.458 | 8.302 |
Þús. DKK | 2020 | 2019 | |
Samstarfsráðherrarnir | 116.861 | 113.713 | |
Önnur starfsemi Norrænu ráðherranefndarinnar | 34.825 | 32.810 | |
1-0410 | Samband Norrænu félaganna | 4.283 | 3.411 |
1-0425 | Framlag til Grænlands | 778 | 765 |
1-0435 | Ráðstöfunarsjóður framkvæmdastjórans | 443 | 436 |
1-0460 | Sjálfbær þróun (áður Sjálfbær Norðurlönd) | 3.251 | 3.197 |
1-1011 | Upplýsingastarfsemi | 3.072 | 3.021 |
1-1012 | Norðurlönd í brennidepli | 4.949 | 4.866 |
1-1013 | Tölulegar upplýsingar | 3.689 | 2.743 |
1-1030 | Info Norden | 6.848 | 6.734 |
1-1036 | Stjórnsýsluhindranir á Norðurlöndum | 5.255 | 5.167 |
1-1050 | Starfsmannaskipti | 1.240 | 1.219 |
1-2534 | Framlag til Norræna sumarháskólans (NSU) | 1.017 | 1.251 |
Skrifstofa ráðherranefndarinnar (NMRS) | 82.036 | 80.903 | |
1-0180 | Skrifstofa ráðherranefndarinnar (NMRS) | 82.036 | 80.903 |
Þús. DKK | 2020 | 2019 | |
Alþjóðlegt samstarf | 59.968 | 61.010 | |
1-0820 | Grannsvæðasamstarf Norðurlanda | 30.567 | 30.856 |
1-0980 | Samstarf á landamærasvæðum | 594 | 1.084 |
1-0960 | Félagasamtök á Eystrasaltssvæðinu | 0 | 0 |
1-0810 | Skrifstofur ráðherranefndarinnar í Eistlandi, Lettlandi, Litáen og Norðvestur-Rússlandi | 15.624 | 16.108 |
1-0850 | Alþjóðastarf | 1.885 | 1.853 |
1-0870 | Samstarfsáætlun um málefni norðurskautssvæðisins | 9.369 | 9.212 |
1-0950 | Aðgerðir vegna Hvíta-Rússlands | 0 | 0 |
1-0990 | Samstarf við grannsvæði Norðurlanda í vestri | 1.929 | 1.897 |
Þús. DKK | 2020 | 2019 | |
MR-U | 224.723 | 222.086 | |
Almenn framlög til menntamála og rannsókna | 4.498 | 4.463 | |
2-2505 | Ráðstöfunarfé – Menntamál og rannsóknir | 4.498 | 4.463 |
Stefnumörkun o.fl. | 15.723 | 15.460 | |
2-2544 | Norrænt tungumálasamstarf | 7.397 | 7.273 |
2-2553 | Stefnumótun, þekkingarsamfélagið og innviðir upplýsingatækni | 0 | 0 |
2-3127 | Stefnumörkun um nám fullorðinna | 8.326 | 8.187 |
Ferðastyrkir og tengslanetaáætlanir | 86.356 | 85.033 | |
2-2513 | Nordplus | 80.650 | 79.422 |
2-2515 | Norræna meistaranámsáætlunin | 5.706 | 5.611 |
Stofnun | 97.459 | 96.789 | |
2-3100 | Norræna rannsóknarráðið (NordForsk) | 97.459 | 96.789 |
Annað rannsóknarsamstarf | 20.687 | 20.341 | |
2-3180 | Norræna kjarneðlisfræðistofnunin (NORDITA) | 8.397 | 8.257 |
2-3181 | Norræna sjóréttarstofnunin (NIfS) | 2.504 | 2.462 |
2-3182 | Norræna stofnunin um Asíurannsóknir (NIAS) | 3.966 | 3.900 |
2-3184 | Norræna eldfjallasetrið (NORDVULK) | 4.054 | 3.986 |
2-3185 | Norræna Samastofnunin (NSI) | 1.766 | 1.736 |
Þús. DKK | 2020 | 2019 | |
Félags- og heilbrigðismál (MR-S) | 42.331 | 41.799 | |
Framlög til verkefna | 23.545 | 22.552 | |
3-4310 | Framlög til verkefna – Félags- og heilbrigðismál | 4.844 | 4.163 |
3-4311 | Norrænt samstarf í heilbrigðismálum | 3.447 | 3.389 |
3-4312 | Norrænt samstarf í félagsmálum | 3.462 | 3.404 |
3-4320 | Norræna ráðið um málefni fatlaðs fólks | 1.219 | 1.199 |
3-4340 | Norræna nefndin um heilbrigðisskýrslur (Nomesko) og Norræna hagsýslunefndin (Nososko) | 2.054 | 2.020 |
3-4382 | Norræna tannlækningastofnunin (NIOM AS) | 8.519 | 8.377 |
Stofnun | 18.786 | 19.247 | |
3-4380 | Norræna velferðarmiðstöðin (NVC) | 18.786 | 19.247 |
Þús. DKK | 2020 | 2019 | |
Menningarmál (MR-K) | 180.255 | 181.622 | |
Almenn framlög til menningarmála | 53.516 | 56.002 | |
4-2203 | Ráðstöfunarfé – Menningarmál | 727 | 715 |
4-2205 | Norræni menningarsjóðurinn | 36.916 | 36.299 |
4-2206 | Verðlaun Norðurlandaráðs | 4.446 | 4.372 |
4-2208 | Stefnumótandi aðgerðir | 11.427 | 14.616 |
Börn og ungmenni | 6.489 | 6.381 | |
4-2212 | Norræna barna- og ungmennanefndin (NORDBUK) | 6.489 | 6.381 |
Kvikmyndir og fjölmiðlar | 31.464 | 32.410 | |
4-2222 | Norræni kvikmynda- og sjónvarpssjóðurinn | 28.352 | 29.350 |
4-2228 | Norræna gagnamiðstöðin um fjölmiðlarannsóknir (NORDICOM) | 3.112 | 3.060 |
Listasviðið | 32.691 | 31.944 | |
4-2251 | Menningar- og listaáætlunin | 17.140 | 16.853 |
4-2253 | Norrænir þýðingarstyrkir | 3.448 | 3.190 |
4-2254 | Norræn-baltnesk ferðastyrkjaáætlun á menningarsviði | 12.103 | 11.901 |
Norræn menningarhús (stofnanir) | 47.754 | 48.156 | |
4-2270 | Norræna húsið í Reykjavík (NOREY) | 11.946 | 12.862 |
4-2272 | Norðurlandahúsið í Færeyjum (NLH) | 14.265 | 14.068 |
4-2274 | Norræna stofnunin á Álandseyjum (NIPÅ) | 3.104 | 3.057 |
4-2277 | Norræna stofnunin á Grænlandi (NAPA) | 6.685 | 6.593 |
4-2548 | Norræna menningargáttin (NKK) | 11.754 | 11.576 |
Annað menningarsamstarf | 8.341 | 6.729 | |
4-2232 | Önnur menningarstarfsemi | 4.300 | 2.756 |
4-2234 | Samískt samstarf | 4.041 | 3.973 |
Þús. DKK | 2020 | 2019 | |
Fiskveiðar og fiskeldi, landbúnaður, matvæli og skógrækt (MR-FJLS) | 43.926 | 42.125 | |
5-6420 | Ný norræn matargerð | 955 | 949 |
Fiskveiðar | 6.660 | 6.611 | |
5-6610 | Framlög til verkefna – Fiskveiðar | 6.660 | 6.611 |
Landbúnaður og skógrækt | 30.041 | 28.588 | |
5-6510 | Framlög til verkefna – Landbúnaður | 403 | 396 |
5-6520 | Norræna nefndin um landbúnaðar- og matvælarannsóknir (NKJ) | 941 | 988 |
5-6310 | Framlög til verkefna – Skógrækt | 326 | 321 |
5-6581 | Norrænar skógarrannsóknir (SNS) | 5.983 | 5.946 |
Stofnun – Landbúnaður | 22.388 | 20.937 | |
5-6585 | Norræna erfðaauðlindastofnunin (NordGen) | 22.388 | 20.937 |
Matvæli | 6.270 | 5.977 | |
5-6810 | Framlög til verkefna – Matvæli | 5.677 | 5.394 |
5-6830 | Norræn framkvæmdaáætlun um betri heilsu og lífsgæði | 593 | 583 |
Þús. DKK | 2020 | 2019 | |
Jafnréttismál (MR-JÄM) | 11.671 | 9.376 | |
Framlög til verkefna | 11.671 | 9.376 | |
6-4410 | Stefnumarkandi verkefni vegna jafnréttis | 3.856 | 3.692 |
6-4411 | Stefnumarkandi verkefni - LGBTI | 2.034 | 0 |
6-4420 | Norrænn jafnréttissjóður | 3.054 | 3.003 |
6-4480 | Norræna upplýsingamiðstöðin um kynjafræði (NIKK) | 2.727 | 2.681 |
Þús. DKK | 2020 | 2019 | |
Sjálfbær hagvöxtur (MR-VÆKST) | 121.921 | 129.593 | |
Atvinnulíf | 86.241 | 84.763 | |
7-5140 | Framlög til verkefna – Atvinnulíf | 5.085 | 1.553 |
7-5280 | Norræni verkefnaútflutningssjóðurinn (Nopef) | 15.706 | 15.621 |
Stofnun – Atvinnulíf | 65.450 | 67.589 | |
7-5180 | Norræna nýsköpunarstofnunin Nordic Innovation (NI) | 65.450 | 67.589 |
Orkumál | 12.832 | 12.407 | |
7-5141 | Framlög til verkefna – Orkumál | 3.717 | 3.355 |
Stofnun – Orkumál | 9.115 | 9.052 | |
7-3220 | Norrænar orkurannsóknir (NEF) | 9.115 | 9.052 |
Byggðamál | 32.848 | 32.423 | |
7-5143 | Framkvæmd samstarfsáætlunarinnar | 7.246 | 6.825 |
7-5151 | Norræna Atlantssamstarfið (NORA) | 6.883 | 6.768 |
7-5160 | Samstarf landamærasvæða | 8.426 | 8.285 |
Stofnun – Byggðamál | 10.293 | 10.545 | |
7-6180 | Norræn rannsóknastofnun í skipulags- og byggðamálum (Nordregio) | 10.293 | 10.545 |
Þús. DKK | 2020 | 2019 | |
Umhverfis- og loftslagsmál (MR-MK) | 47.555 | 47.180 | |
8-3310 | Ráðstöfunarfé – Umhverfismál | 5.085 | 4.095 |
8-3311 | Vinnuhópar á umhverfissviði | 26.294 | 25.136 |
8-3312 | Umhverfisverðlaun Norðurlandaráðs | 866 | 852 |
8-3320 | Norræna umhverfisfjármögnunarfélagið (NEFCO) | 10.170 | 11.643 |
8-6720 | SVANURINN – Norræna umhverfismerkið | 5.140 | 5.454 |
Þús. DKK | 2020 | 2019 | |
Vinnumál (MR-A) | 15.223 | 14.373 | |
Framlög til verkefna | 11.606 | 10.811 | |
9-4110 | Önnur framlög til verkefna – Vinnumál | 1.726 | 1.097 |
9-4111 | Vinnumarkaður - Fastanefndir | 4.774 | 4.694 |
9-4120 | Nordjobb | 3.381 | 3.324 |
9-4130 | Vinnumarkaður - kynningarmál | 1.725 | 1.696 |
Stofnun | 3.617 | 3.562 | |
9-4180 | Norræna stofnunin um framhaldsmenntun í vinnuvernd (NIVA) | 3.617 | 3.562 |
Þús. DKK | 2020 | 2019 | |
Efnahags- og fjármálastefna (MR-FINANS) | 1.634 | 1.607 | |
10-5210 | Framlög til verkefna – Efnahags- og fjármálastefna | 1.634 | 1.607 |
Þús. DKK | 2020 | 2019 | |
Löggjafarsamstarf samtals (MR-LAG) | 1.225 | 1.205 | |
11-7110 | Framlög til verkefna – Löggjafarsamstarf | 1.225 | 1.205 |
Fylgiskjal 1: Fjárveitingar til norrænna stofnana í þeirra gjaldmiðli | |||||
2020 | 2019 | ||||
Menntamál og rannsóknir (MR-U) | |||||
2-3100 | Norræna rannsóknarráðið (NordForsk) | 126.570.000 | 124.088.000 | NOK | |
Félags- og heilbrigðismál (MR-S) | |||||
3-4380 | Norræna velferðarmiðstöðin (NVC) | 26.459.000 | 26.009.000 | SEK | |
Menningarmál (MR-K) | |||||
4-2270 | Norræna húsið í Reykjavík (NOREY) | 221.222.000 | 214.367.000 | IKR | |
4-2272 | Norðurlandahúsið í Færeyjum (NLH) | 14.265.000 | 14.068.000 | DKK | |
4-2274 | Norræna stofnunin á Álandseyjum (NIPÅ) | 416.100 | 410.400 | EUR | |
2-2277 | Norræna stofnunin á Grænlandi (NAPA) | 6.685.000 | 6.593.000 | DKK | |
2-2548 | Norræna menningargáttin (NKK) | 1.575.600 | 1.553.800 | EUR | |
Fiskveiðar og fiskeldi, landbúnaður, matvæli og skógrækt (MR-FJLS) | |||||
5-6585 | Norræna erfðaauðlindastofnunin (NordGen) | 31.532.000 | 28.293.000 | SEK | |
Hagvöxtur (MR-VÆKST) | |||||
7-5180 | Norræni nýsköpunarsjóðurinn (NI) | 85.000.000 | 86.653.000 | NOK | |
7-3220 | Norrænar orkurannsóknir (NEF) | 11.838.000 | 11.605.000 | NOK | |
7-6180 | Norræn rannsóknastofnun í skipulags- og byggðamálum (Nordregio) | 14.497.000 | 14.250.000 | SEK | |
Atvinnulíf (MR-A) | |||||
9-4180 | Norræna stofnunin um framhaldsmenntun í vinnuvernd (NIVA) | 484.900 | 478.000 | EUR |
Fylgiskjal 2: Gengi gjaldmiðla og verðbólguviðmið 2020 | |
Gengi: | |
100 EUR | = 746 DKK |
100 ISK | = 5,4 DKK |
100 NOK | = 77 DKK |
100 SEK | = 71 DKK |
Verðbólguviðmið: | |
Danmörk | 1,4% |
Finnland | 1,4% |
Ísland | 3,2% |
Noregur | 2,0% |
Svíþjóð | 1,73% |
Reikningsstuðull vegna verkefna er 1,7%. |
PolitikNord: 2020:703
ISBN 978-92-893-6488-1 (PDF)
ISBN 978-92-893-6489-8 (ONLINE)
http://doi.org/10.6027/politiknord2020-703
© Norræna ráðherranefndin 2020
Umbrot: Mette Agger Tang
Norrænt samstarf
Norræna samstarfið er eitt umfangsmesta svæðissamstarf í heimi. Samstarfið byggist á legu landanna, sameiginlegri sögu þeirra og menningu. Að samstarfinu koma Danmörk, Finnland, Ísland, Noregur og Svíþjóð auk Álandseyja, Færeyja og Grænlands.
Norræna samstarfið er pólitískt, efnahagslegt og menningarlegt og lætur muna um sig í evrópsku og alþjóðlegu samstarfi. Löndin stuðla sameiginlega að öflugum Norðurlöndum í öflugri Evrópu.
Með norrænu samstarfi er hagsmuna svæðisins gætt og norræn gildi efld í hnattrænu samhengi. Sameiginleg gildi landanna styrkja stöðu Norðurlanda og skipa þeim meðal þeirra svæða í heiminum þar sem nýsköpun og samkeppnishæfni er mest.
Norræna ráðherranefndin
Nordens Hus
Ved Stranden 18
DK-1061 Kaupmannahöfn
www.norden.org
Hlaða niður og panta norræn rit: www.norden.org/nordpub.